Ruchy ekologiczne, mimo że mogą kojarzyć się przede wszystkim z działalnością aktywistyczną na „Zachodzie”, mają swoją długą i bogatą historię w Azji Południowej. Mija 50 lat od powstania ekofeministycznego Ćipko Andolan w Indiach – ruchu kobiet, które przytulały się do drzew, sprzeciwiając się ich wycince
Ruch Ćipko Andolan
Ruch Ćipko Andolan (transkrybowany częściej z angielska „Chipko Andolan”) ma swoje początki 27 marca 1973 roku, kiedy mieszkańcy i mieszkanki Mandal, wioski położonej w górnej części doliny Himalajów Alaknanda w indyjskim stanie Uttarakhand, powstrzymali grupę drwali od ścięcia jesionów, zasłaniając drzewa własnymi ciałami. Były to przede wszystkim kobiety.
Induski, przytulając się do drzew, naśladowały ludzi w okolicznych wsiach, którzy także walczyli o bezpieczeństwo okolicznych ekosystemów. Tak zaczęła się seria innych oddolnych inicjatyw w Indiach, która miała na celu zapewnienie lokalnym społecznościom kontroli nad lasami, pastwiskami i wodą.
Protest Bisznoi
Według ekonomisty D. D. Tewariego, Ćipko Andolan okazał się najbardziej skutecznym ruchem ekologicznym wykorzystującym przytulanie drzew we współczesnej historii. W 1987 roku ruch został uhonorowany nagrodą Right Livelihood (zwaną również „alternatywną Nagrodą Nobla”) – „za zaangażowanie w ochronę, odbudowę i ekologiczne użytkowanie indyjskich zasobów naturalnych”.
Ale ruch Ćipko nie był wcale pierwszym ekologicznym zrywem w Indiach, kiedy ludzie byli skłonni narazić się na niebezpieczeństwo, by ochronić drzewa.
Korzenie ruchu Ćipko sięgają 1730 roku, kiedy Amrita Dewi poprowadziła mieszkańców i mieszkanki północnoindyjskiej wsi Khedźarli przeciwko żołnierzom maharadży ówczesnego królestwa Marwaru. Wysłannicy mieli ściąć okoliczne drzewa. 363 członków i członkiń społeczności Bisznoi zginęło, osłaniając drzewa własnymi ciałami. Wiadomość o masakrze skłoniła maharadżę do wydania dekretu zakazującego wycinania drzew w okolicy i pozostawiła po sobie dwa niezapomniane dziedzictwa: wartość zbiorowego protestu i znaczenie kobiet w lokalnym oporze.
Dziedzictwo Ćipko
Co dzisiaj zostało z ruchu Ćipko? Jak twierdzi Ramaćandra Guha, indyjski historyk, ekolog, i pisarz, dziedzictwo aktywistyczne przytulających się do drzew kobiet zostało częściowo zaprzepaszczone.
„Biorąc pod uwagę gęstość zaludnienia kraju i kruchość tropikalnych ekosystemów, Indie popełniły błąd, podążając za energożernym, kosztownym i zasobochłonnym modelem rozwoju gospodarczego, którego pionierem był Zachód” – przekonuje Guha. „Kiedy w 1947 roku kraj ten [Indie – przyp. red.] uwolnił się od brytyjskiego panowania, powinien był zamiast tego przyjąć bardziej oddolny, zorientowany na społeczność i odpowiedzialny za środowisko wzorzec rozwoju”. Niestety, to się nie stało, i Indie przodują dzisiaj w rankingach dotyczących złego stanu powietrza i wód.
Indyjskie ruchy klimatyczne nie ustają jednak w staraniach, żeby odwrócić bieg historii i uratować ekosystemy. Na szczególną uwagę zasługują młode kobiety angażujące się w działalność przeciw przemysłowi fast fashion, np. aktywistki zorganizowane w ruchu „Fashion Revolution India”. Można mieć nadzieję, że dziedzictwo ruchu Ćipko i Bisznoi zaprocentuje w przyszłości.
Źródła: Scroll.in, Feminism in India, JStor Daily.
