Media i Prawo – analiza obrazu islamu, monitorowanie i dokumentowanie islamofobii

Wróć

Logo Empathy Project

Mimo stosunkowo małej liczby muzułmanów w Polsce, są oni uczestnikami życia społecznego, i spotykają się z systemem prawnym w różnych rolach. Jednocześnie ze względu na dużą liczbę stereotypów i uprzedzeń, m.in. powtarzanych w mediach, muzułmanie spotykają się z agresją motywowaną uprzedzeniami. Brakuje nam jednak danych na temat zarówno dyskursów na temat islamu i jego wyznawców w Polsce, jak i dokładnego obrazu przestępczości motywowanej nienawiścią. 

W sferze prawa istotna jest zarówno kwestia tego, jak islam jest postrzegany w Polskim systemie prawnym (czy w sprawach sądowych przypisywane są wyznawcom tej religii konkretne cechy), jak i w jaki sposób ścigane i osądzane są przestępstwa motywowane nienawiścią. 

Działania prawników, prokuratorów i sędziów realizowane w obliczu przestępstw motywowanych uprzedzeniami mogą mieć różne efekty: mogą skłonić ofiarę do złożenia lub wycofania oskarżenia (lub cenzurowania zeznań), mogą sprzyjać poczuciu bezpieczeństwa i zaufania wobec prawa i jego przedstawicieli lub wprost przeciwnie – mogą wywoływać reakcję unikania kontaktu z przedstawicielami prawa. Działania te mają również swój wpływ na sprawców. Na poziomie społecznym z kolei ściganie i osądzanie przestępstw motywowanych uprzedzeniami, a także wszelkich innych spraw z udziałem mniejszości, ma wpływ na podniesienie świadomości prawnej społeczeństwa (np. znajomość prawa, wiedza o tym, co stanowi przestępstwo i jakie są sankcje, znajomość procedur prawnych); ogólną znajomości norm oczekiwanych zachowań w społeczeństwie i ich internalizacji; poziom zaufania do instytucji publicznych i organów ścigania (co bezpośrednio wpływa na zgłaszanie przestępstw); poczucie sprawiedliwości i ochrony wśród ogółu społeczeństwa i mniejszości. 

Inną sferą, w której islamofobia ma bardzo negatywne skutki dla społeczeństwa i muzułmanów, są media. Są one ważnym narzędziem wpływania na postawy społeczne. Wiele badań z zakresu „ustalania agendy” czy „framingu” wielokrotnie dowodziło, że to, co pojawia się w głównych kanałach komunikacji lub w jaki sposób jest pokazywane, kształtuje zbiorowe myślenie na określone tematy, wzmacnia lub osłabia krzywdzące stereotypy, wzmacnia lub osłabia empatię wobec innych grup społecznych. Zgodny ze standardami metodologicznymi monitoring przekazów medialnych pod kątem islamofobii pozwoli zbadać medialny obraz i mapę potencjalnych postaw społecznych, stereotypów , które są widoczne w Polsce. To z kolei umożliwi zainicjowanie procesu zmiany społecznej w kierunku włączenia pozytywnych narracji o grupach zagrożonych wykluczeniem.

Planowane efekty prac:

  • raport na temat spraw sądowych dotyczących przestępstw wobec muzułmanów; 
  • dokumentowanie przejawów islamofobii w polskim dyskursie medialnym.

Organizacje realizujące:
Instytut Dyskursu i Dialogu (lider), Fundacja Kobiety Wędrowne, Salam Lab 



W przypadku pytań dotyczących pakietu MEDIA I PRAWO, prosimy o kontakt z mgr Filipem Gołębiewskim (f.golebiewski@indid.pl).