Nowa publikacja przygotowana w ramach naszego projektu gotowa. Oto „Obecne – nieobecne: wątki dotyczące islamu i muzułmanów w doświadczeniach uczestników procesów edukacyjnych w polskich szkołach”
Z dumą dzielimy się z Państwem (kolejną już w naszym projekcie) publikacją książkową przygotowaną pod redakcją naukową Anny Odrowąż-Coates: „Obecne – nieobecne: wątki dotyczące islamu i muzułmanów w doświadczeniach uczestników procesów edukacyjnych w polskich szkołach” (SGH 2023). Jest ona wynikiem badań empirycznych, podjętych w ramach projektu EMPATHY: Let’s Empower, Participate and Teach Each Other to Hype Empathy. Challenging discourse about Islam and Muslims in Poland, przez zespół badawczy z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Doświadczenie muzułmanów i muzułmanek w polskiej szkole
W rozdziale pierwszym Anna Odrowąż-Coates podejmuje refleksję na temat badań między- czy wielokulturowych w polskich kontekstach edukacyjnych. Omawia dane dotyczące cudzoziemców w Polsce oraz dokonuje przeglądu badań nad zjawiskami kontaktu kultur w polskim kontekście edukacyjnym, zwracając szczególną uwagę na ucznia z islamskim kontekstem kulturowo-religijnym.
Katarzyna Górak-Sosnowska w rozdziale „Jedyny muzułmanin w klasie. Doświadczenia odmienności uczniów wyznających islam w polskich szkołach” prezentuje wyniki badań (wywiadów pogłębionych) eksplorując problematykę sposobu, w jaki uczniowie muzułmańscy funkcjonują w klasie i jak zarządzają oni swoją odmiennością religijną.
W kolejnym rozdziale Marcin Szostakowski podejmuje temat doświadczeń międzykulturowych młodzieży muzułmańskiej w Polsce, opierając się na wywiadach ustrukturyzowanych przeprowadzonych z uczniami uczęszczającymi do Zespołu Szkół Zawodowych im. ppor. Emilii Gierczak w Górze Kalwarii. Wyniki badań ukazują między innymi, w jaki sposób badana młodzież odnajduje się w nowej sytuacji społeczno-kulturowej i jakie podejmuje działania, aby funkcjonować w polskim społeczeństwie.
Nieobecni i zdystansowani – o wykładowcach, nauczycielach i studentach
Następnie Katarzyna Szostakowska, Marta Kulesza oraz Magdalena Roszak dokonują wprowadzenia metodologicznego do badań jakościowych poświęconych uczniom muzułmańskim w narracjach nauczycieli. Autorki prezentują wyniki 25 wywiadów ustrukturyzowanych z nauczycielkami i nauczycielami pracującymi w polskich placówkach oświatowych. Wyniki zgrupowane są w podrozdziałach: „Źródła znajomości życia muzułmanów”, „Warsztat i doświadczenia pedagogiczne nauczycieli pracujących z uczniami wyznania muzułmańskiego”, „Postawy nauczycieli wobec osób wyznania muzułmańskiego” oraz „Sekwencja przeciwności”.
W rozdziale piątym „Statystyczna nieobecność i zdystansowanie – wykładowcy, nauczyciele i studenci o islamie i muzułmanach”, Anna Perkowska-Klejman i Ewa Dąbrowa prezentują sprawozdanie z badań ilościowych, których przedmiotem było postrzeganie islamu i muzułmanów przez nauczycieli, nauczycieli akademickich i studentów. Autorki poszukiwały odpowiedzi między innymi na pytania: Jak respondenci postrzegają islam i muzułmanów? Czy respondenci postrzegają muzułmanów przez pryzmat stereotypów i uprzedzeń? Czy respondenci mają bezpośredni i rozszerzony kontakt z muzułmanami? Czy kontakt ten poddają refleksji?
Publikację zamyka rozdział Anny Odrowąż-Coates i Ewy Dąbrowy, w którym podsumowują wyniki badań zaprezentowanych przez pozostałych autorów. Zwracają uwagę, że:
„Muzułmanie są wciąż grupą słabo reprezentowaną i słabo znaną. Stan taki sprzyja powielaniu i utrwalaniu uproszczonych obrazów osób i całej grupy. Jednocześnie nie skłania do zaangażowania na rzecz lepszego poznania i włączania treści związanych z islamem w przestrzeń edukacyjną. Treści, o których tu mowa, są podejmowane incydentalnie w środowisku szkolnym i akademickim, najczęściej w ramach nauczania przedmiotowego. Czynnikiem istotnym dla postaw oraz zaangażowania w podejmowanie kwestii z zakresu islamu jest uczestnictwo w doskonaleniu z zakresu wielo- i międzykulturowości, wciąż podejmowane stosunkowo rzadko. Jak się jednak wydaje, powinno być ono elementem doskonalenia nauczycieli i nauczycieli akademickich, ale także stanowić trwały element kształcenia studentek i studentów, szczególnie tych przygotowujących się do pracy pedagogicznej” (s. 154).
Wszystkim osobom zainteresowanym powyższą problematyką polecamy publikację.
Wersja PDF dostępna jest tutaj.
