Znana z dokumentu Netflixa „Kroniki taco” meksykańska muxe, czyli „Lady Tacos de Canasta”, planuje wejść do świata polityki. Chce walczyć o prawa osób LGBT+ oraz podjąć temat gospodarki szarej strefy. Wybory do kongresu miasta Meksyk, w których weźmie udział, odbędą się 6 czerwca tego roku
Trzecia płeć – muxe
Tym, którzy nie wiedzą, kim jest meksykańska muxe, należy się parę słów wyjaśnienia. Skąd forma żeńska? W regionalnym języku Indian Zapoteków (stan Oaxaca) zwanym Zapotec nie ma rozróżnienia na formy męską i żeńską, więc problem wydaje się nie istnieć. Pojawia się jednak, gdy trzeba wyjaśnić Europejczykowi, kim są muxes. Urodzone jako mężczyźni, utożsamiają się z kobietami i taką formę należy zachować. Mimo to, trzeba odrzucić pozornie oczywiste binarne myślenie. To trzecia płeć [1].
Meksyk wielbi królową tacos
Uliczny gwar, w powietrzu zapach meksykańskich specjałów, a między stoiskami postać w kolorowej sukience o długich, czarnych warkoczach. Na rowerze. W tle donośny głos wołający „Tacos de canasta, tacos!” — choć na imię jej Marven, wszyscy zwracają się do niej „Lady Tacos”. Do rodzinnego biznesu zostaje włączona jako małe dziecko. Ucząc się od ojca, od najmłodszych lat zgłębia tajniki rodzimych kulinariów – o tacos wie wszystko.
Początkowo nieśmiała, do domu wraca z koszem pełnym towaru. W końcu się przełamuje i przykuwa uwagę przechodniów kolorowym strojem, makijażem i donośnym głosem. Podczas Parady Równości w 2016 roku momentalnie staje się jedną z głównych atrakcji stołecznej ulicy. Klienci nagrywają filmy, robią zdjęcia i publikują je w mediach społecznościowych, których potęga jest dzisiaj niepodważalna. „Lady Tacos” nie mogła wywalczyć lepszej kampanii marketingowej. W ten sposób sprzedawczyni najpopularniejszego dania kuchni meksykańskiej zdobywa rozgłos w kraju.
Niestety, wraz z sukcesem przybywa światowa epidemia koronawirusa. Handel uliczny zderza się z kryzysem, którego nie dało się przewidzieć. Podczas gdy klienci szukają alternatywy w świecie wirtualnym, uliczni sprzedawcy mają dużo większą trudność z zaadaptowaniem się do nowych warunków. Koła roweru „Lady Tacos” pozostają więc w ruchu.
„Nie nazywaj mnie panem, bo nie jestem mężczyzną”
W sierpniu 2020 Marven jak zwykle krąży po jednym z największych placów miejskich na świecie Zócalo z koszem pełnym domowych tacos. Po czasie zostaje zatrzymana przez policję pod zarzutem naruszenia środków ostrożności związanych z rozprzestrzenianiem się choroby. Jak tłumaczy, jedyne, co chce zrobić, to zarobić na życie. Wyjaśnienia zdają się na nic, bo po chwili rozmowy policja podejmuje bardziej zdecydowane działania. Na udostępnionym w sieci filmie nagranym przez świadka zdarzenia wyraźnie widać, jak funkcjonariusze próbują skonfiskować rower i koszyk „Lady Tacos” [2]. Tym samym uwielbiane przez klientów specjały zamiast w żołądkach lądują u jej stóp.
To jednak nie pierwsza konfrontacja Marven ze stołeczną policją. Starcia trwają od paru lat, a poza zarzutami dotyczącymi handlu w szarej strefie spotyka się z uwagami na temat swojej płci. Jednej z policjantek odpowiada „Nie nazywaj mnie panem, bo nie jestem mężczyzną”. [3]
Media głosem dyskryminowanych
Wideo z jej udziałem krążą w sieci. Powszechne zainteresowanie biznesem kolorowej, uśmiechniętej sprzedawczyni, prowadzi do nieoczekiwanej propozycji serwisu bijącego rekordy oglądalności na całym świecie. Jeden z odcinków serii „Kroniki taco” wyprodukowanej przez platformę Netflix prezentuje kulisy jej kulinarnej działalności.
Po udziale w dokumencie jej popularność wzrosła na tyle, że dzisiaj gotowa jest wykorzystać swoją pozycję społeczną, żeby walczyć o prawa osób wykluczonych. Konta, które prowadzi w mediach społecznościowych, mogą się pochwalić niemałą publiką. Jej Instagram posiada ponad 80 tysięcy obserwujących [4], a posty na Facebooku regularnie czyta ponad 700 tysięcy osób [5]. Jednak dzisiaj to nie tylko kuszące potrawy z raju na drugim końcu świata przyciągają użytkowników portali, a widoczne zaangażowanie w sprawy społeczne. To środek komunikacji mający wesprzeć jej działania oraz kampanię wyborczą.
„Przez całe życie byłam dyskryminowana ze względu na swoją orientację seksualną i prześladowana za sprzedawanie na publicznych ulicach. Dlaczego więc nie walczyć, dlaczego nie podnieść głosu?” – mówi Marven. [6]
Meksykańska muxe na liście wyborczej
Wszystko to sprawia, że „Lady Tacos” pragnie oficjalnie zabrać głos w sprawie grup społecznych regularnie doświadczających dyskryminacji, lub których sytuacja nie jest uregulowana przez prawo w Meksyku. W swoim programie wyróżnia między innymi chęć unormowania kwestii dotyczących szarej strefy. Co więcej, jako osoba transpłciowa z doświadczeniem dyskryminacji zamierza walczyć o prawa osób LGBTQIA. Uważa, że dotychczas były traktowane marginalnie, a jedyne, czego doświadczają, to przemoc oraz zniewaga ze strony władz i administracji.
– My Meksykanie mamy dość. Potrzebujemy prawdziwej zmiany, żeby ludzie którzy znają ich potrzeby [Meksykanów – przyp.], byli tymi, którzy rządzą – deklaruje Marven [7].
„Lady Tacos de Canasta” pojawi się na karcie do głosowania pod swoim pełnym nazwiskiem rodowym, Juan Francisco Martínez Ventura. Na jej prośbę, obok pojawi się również przydomek związany z jej wizerunkiem publicznym „Lady Tacos”. Będzie walczyć o miejsce na następne trzy lata.
Na zdjęciu tytułowym Lady Tacos. Zdjęcie pochodzi z profilu facebookowego Lady tacos de Canasta.
Nicole Czaplińska – Studentka filologii romańskiej, zainteresowana szeroko pojętą kulturą i sztuką Francji oraz krajów arabskich. Członkini zespołu Salam Lab.
[1] Termin ogólnie przyjęty określający meksykańskie Muxes. Pojawia się w wypowiedziach specjalistów zarówno polskich, jak i zagranicznych.
[2] Nagranie z tego zdarzenia uwieczniono na filmiku oraz opublikowano na Twitterze. Znajdziesz je tutaj >>.
[3] https://www.vallartadaily.com/lady-tacos-de-canasta-is-seeking-election-to-mexicos-congress/
[4] Lady Tacos na Instagramie znajdziesz tutaj >>.
[5] Lady Tacos na Facebooku znajdziesz tutaj >>.
