W tym miesiącu rząd PiS podał do wiadomości publicznej cztery pytania, które padną w referendum 15 października, tego samego dnia, co wybory parlamentarne. Pytania sformułowane przez rząd uważamy za tendencyjne i populistyczne. Dwa z nich dotyczą spraw szczególnie ważnych dla Salam Lab: godności osób uchodźczych żyjących w Polsce. Zachęcamy do zapoznania się z poniższym stanowiskiem
Stanowisko organizacji społecznych w sprawie referendum ogólnokrajowego planowanego na dzień 15 października 2023 r.
Jako organizacje działające na rzecz praw człowieka i wspierające rozwój społeczeństwa obywatelskiego wyrażamy stanowczy sprzeciw wobec referendum, które ma być przeprowadzone razem z wyborami parlamentarnymi w dniu 15 października bieżącego roku.
Nasz sprzeciw wynika z poważnych obaw co do uczciwości, legalności i konsekwencji referendum przeprowadzonego w takich warunkach i okolicznościach.
Brak prawa do informacji
Sposób informowania o kwestiach, które mają być rozstrzygnięte w drodze referendum 15 października br., uniemożliwia zapewnienie obywatelom i obywatelkom prawa do informacji.
Pytania referendum w połączeniu ze spotami objaśniającymi są sformułowane w sposób zawierający tezę i sugerujący wprost sposób „prawidłowego” głosowania.
Spoty informacyjne zawierają nieprawdziwe, uproszczone informacje, stosują retoryczne i emocjonalne manipulacje i w sposób zamierzony budują w odbiorcy poczucie zagrożenia.
Fasadowość referendum
Ustawa o referendum ogólnokrajowym z 14 marca 2003 r., określając istotę referendum, daje obywatelom prawo „wyrażenia swojej woli co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy poddanej pod referendum” (art. 2.1 w/w ustawy).
Wiążący wynik głosowania referendum oznacza powstanie prawnego obowiązku realizacji jego rozstrzygnięcia przez organy władzy.
Podobają Ci się nasze treści? Wesprzyj nas finansowo!
Nieprecyzyjny i ogólny charakter czterech wskazanych pytań referendalnych nie tylko nie pozwoli na uwzględnienie pełnego kontekstu i konsekwencji takiej decyzji, ale również uniemożliwi realizację rozstrzygnięcia referendalnego.
Gdy dodamy do tego fakt, że pytania referendalne w większości dotyczą akceptacji istniejącej polityki rządzących, mamy do czynienia nie z referendum, a instytucją fasadową, która zamiast rozstrzygnięcia sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa, ma jedynie cel polityczny.
Brak transparentności
Organizacja referendum ogólnokrajowego w dniu wyborów parlamentarnych wpływa negatywnie na transparentność procesu wyborczego i uczciwość kampanii wyborczej. Partia rządząca dysponuje niewspółmiernie wysokimi środkami na kampanię, w praktyce niemożliwe będzie rozgraniczenie wydatków ponoszonych na kampanię wyborczą i kampanię referendalną.
Równolegle prowadzenie kampanii wyborczej i kampanii referendalnej może prowadzić do nadużyć oraz wpłynąć na realizację zasady równości w procesie wyborczym.
Rozstrzyganie o prawach uchodźców i migrantów w drodze referendum
Zgodnie z art. 125 Konstytucji RP referendum ogólnokrajowe może być przeprowadzone „w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa”, a jego wynik jest wiążący, jeśli weźmie w nim udział ponad połowa uprawnionych do głosowania.
Prawa człowieka, w tym prawa migrantów i uchodźców, to fundamentalne i niezbywalne prawa każdej jednostki, a ich ochrona nie powinna być pozostawiona do rozstrzygnięcia w politycznie motywowanym, populistycznym referendum.
Decyzje dotyczące praw człowieka, w tym migrantów, powinny być podejmowane w oparciu o międzynarodowe standardy prawne, wiedzę ekspercką oraz dialog społeczny, a nie przez wynik jednorazowego głosowania.
Spoty objaśniające do pytań o rzekomej „przymusowej” relokacji uchodźców oraz o likwidacji bariery na granicy z Białorusią zawierają szereg nieprawdziwych informacji i przedstawiają uproszczony, fałszywy obraz rzeczywistości, w której należy się bać osób, które w Polsce szukają schronienia. Stosowanie dyskryminującego, błędnego pod względem prawnym i opresyjnego wobec uchodźców i migrantów języka uniemożliwia rzetelną i opartą na szacunku debatę.
Celem referendów jest wzmocnienie demokracji. Demokracja to jednak nie tylko możliwość wpływania na decyzje państwa, ale także rządy prawa i zapewnienie wszystkim członkom i członkiniom społeczeństwa przysługujących im praw. Grupy mniejszościowe i marginalizowane są szczególnie zagrożone decyzjami podejmowanymi w drodze referendum, ponieważ z natury rzeczy referendum dotyczy woli większości. Ponieważ istotą demokracji jest ochrona mniejszości przed rządami większości i zapewnienie ochrony ich praw niezależnie od tego, na ile uznawane i cenione są w społeczeństwie, prawa człowieka powinny zostać wyłączone z grupy tematów, które można poddać pod referendum.
Nieuczciwość procesu referendalnego
Przeprowadzenie referendum, w tym poruszenie tematu uchodźców i polityki migracyjnej będących przedmiotem silnej polaryzacji w społeczeństwie, w sytuacji gdy partia rządząca dysponuje nieograniczonymi możliwościami propagandy i kształtowania debaty w mediach publicznych, nie daje przestrzeni do rzeczywistej i pogłębionej dyskusji.
Polityka migracyjna jest złożonym zagadnieniem, które wymaga wielowymiarowych rozwiązań opartych na współpracy międzynarodowej, jej fundamentem powinno być poszanowanie godności ludzkiej i ochrona praw człowieka. Jej założenia nie powinny być przedmiotem politycznej gry ani stanowić narzędzia do zdobywania poparcia wyborczego.
Organizacja referendum dotyczącego migracji w dniu wyborów parlamentarnych wprowadza politykę migracyjną w sferę emocji i nierzetelnych komunikatów. To z kolei niesie za sobą niebezpieczeństwo antagonizowania ludzi, wzrostu nastrojów nienawiści oraz przemocy.
W tym czasie szczególnie potrzebna jest rozmowa o migracjach, która będzie oparta na wiedzy, faktach, i rozumieniu zachodzących zjawisk oraz skoncentrowana na długofalowym interesie państwa i społeczeństwa polskiego.
Nasz sprzeciw
Motywowane politycznie, przeprowadzone na nierównych zasadach, oparte na nieprawdziwych informacjach i manipulacji referendum nie może decydować o rzeczywistości, w której żyjemy. Wzywamy do wyrażenia sprzeciwu wobec takiej polityki państwa i niewzięcia udziału w referendum planowanym na 15 października br.
Podpisane organizacje:
- Stowarzyszenie Amnesty International
- Instytut Spraw Publicznych
- Akcja Demokracja
- Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych „KORD”
- Fundacja Widzialne
- Komitet Obrony Demokracji
- Stowarzyszenie Inicjatywa Obywatelska Pro Civium
- Inicjatywa “Nasz Rzecznik”
- Stowarzyszenie BoMiasto
- Fundacja Wolne Sądy
- Fundacja Instytut Spraw Społecznych
- Fundacja Centrum Pozytywnych Zmian
- Stowarzyszenie “HaKoach”
- Fundacja OFF school
- Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka
- Stowarzyszenie Nomada
- Inicjatywa Wiosna bez Barier
- Helsińska Fundacja Praw Człowieka
- Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet
- Federacja Znaki Równości
- Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
- Fundacja Wolności
- Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”
- Fundacja Centrum Badań Migracyjnych / Migrant Info Point
- Fundacja Centrum Praw Kobiet
- Konsorcjum Migracyjne
- Sieć Obywatelska Watchdog Polska
- Fundacja Polskie Forum Migracyjne
- Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów
- Fundacja Autism Team
- Klub Świadomej Młodzieży Fundacji Autism Team
- Fundacja Lasy i Obywatele
- Obserwatorium Wyborcze
- Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii
- Stowarzyszenie “Jesteśmy Razem”
- Fundacja “Pro Aperte”
- Klub Świadomej Młodzieży Fundacji “Pro Aperte”
- My, Rodzice – stowarzyszenie matek, ojców i sojuszników osób LGBTQIA
- Stowarzyszenie Fabryka Równości
- Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
- Fundacja Instytut na rzecz Państwa Prawa
- Stowarzyszenie Homo Faber
- Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej
- Fundacja Dla migrantów DOBRY START IM A.G.FARAH
- Fundacja w Stronę Dialogu
- Stowarzyszenie Lepszy Świat
- Stowarzyszenie Laboratorium Działań dla Pokoju (Salam Lab)
- Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia
