Nowy Rok w różnych miejscach na świecie nie jest obchodzony zimą. Wiosna to pora, żeby powitać nowe: w przyrodzie i w kulturze
Mowa tu o Nouruz – afgańskim i irańskim odpowiedniku Sylwestra. W języku perskim słowo to oznacza „nowy dzień” i jest obchodzone w dniu równonocy wiosennej. Historia obchodów święta sięga starożytnej Persji, ale Nouruz swoje znaczenie utrzymało także po pojawieniu się islamu. To jeden z najważniejszych dni w roku m.in. dla Afgańczyków i Irańczyków oraz początek wiosny.
Obchody na całym świecie
Poza Iranem i Afganistanem święto obchodzone jest także m.in. w Tadżykistanie, Azerbejdżanie, Sudanie, Indiach czy Tybecie oraz w wielu krajach tzw. Bliskiego Wschodu. W 2009 roku Nouruz zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO, a rok później – ustanowione świętem międzynarodowym. Oznacza to, że osoby świętują je praktycznie na całym świecie, a diaspory obchodzą ze swoimi znajomymi także na tzw. Zachodzie.
Ile rodzin, tyle obchodów. Popularną tradycją w Afganistanie jest przygotowanie dzień przed świętem „haft miwa”, czyli siedmiu rodzajów suszonych owoców i orzechów, m.in. rodzynek, migdałów, pistacji, orzechów włoskich i suszonych śliwek. Zebrane produkty moczy się przez całą noc, a następnego dnia ze wszystkiego robiony jest kompot. W Iranie z kolei przygotowuje się „haft sin” – na stole musi znaleźć się siedem przedmiotów na literę „s”. Często są to „sabze” – kiełkujące zielone nasiona, „samanu” – rodzaj słodkiego deseru z pszenicy, „sendżed” – suszone owoce oliwnika perskiego, „serke” – ocet, „sib” – jabłko, „sir” – czosnek albo „sekka” – monety.
„W Afganistanie tego dnia ludzie bardzo często świętują na zewnątrz. Afgańczycy i Afganki organizują pikniki, chodzą na spacery, w góry. To zazwyczaj słoneczny dzień, widać zieleniejącą trawę i kwitnące tulipany”
opowiada Safia Rabati, Afganka od wielu lat mieszkająca w Polsce i współpracowniczka Salam Lab.
Dzień rolnika
Zgodnie ze zwyczajem tego dnia powinno się zasiać ziarna, a wiele osób hoduje też z tej okazji kiełki. „To także Dzień Rolnika. We wszystkich zakątkach Afganistanu sadzi się drzewa, a rolnicy przygotowują się do pracy” – dodaje Safia. Śmieje się też, że pierwszego dnia wiosny budzi się nie tylko życie, ale i ludzie. Nouruz ma dla wielu symboliczne znaczenie. Nie chodzi tylko o gruntowne porządki i pranie tradycyjnych irańskich lub afgańskich dywanów (będących często prawdziwymi dziełami sztuki), ale też o nowe początki. Tego dnia, zgodnie z wierzeniem, dobro zwycięża nad złem. Dziś w Afganistanie, gdzie władzę przejęli talibowie, i Iranie, w którym Iranki i Irańczycy walczą o wolność, symbolika tego święta jest silniejsza niż kiedykolwiek.
„Każdego roku Nouruz w Polsce wygląda inaczej. W okolicach daty święta staram się organizować spotkanie dla Afgańczyków i Afganek, także z doświadczeniem uchodźstwa, w Krakowie. Chcę, żeby się poznali, poczuli, że są zaopiekowani i że mogą świętować także mieszkając w Polsce. Bywa trudno, bo zazwyczaj Nouruz przypada w dzień pracy. Wtedy świętujemy w weekend. W tym roku zaraz po Nowym Roku zaczyna się Ramadan” – opowiada Safia.
Nouruz w Salam Lab
Nouruz będziemy świętować także w Salam Lab! Chcemy sprawić, by osoby z Iranu i Afganistanu, w tym rodziny uchodźcze, poczuły się jak w domu, a także przybliżyć istotę tego dnia naszym Czytelnikom i Czytelniczkom! 26 marca 2023 roku, w niedzielę, zapraszamy Was na Radziwiłłowską 3 w Krakowie.
Na obchodach dowiecie się o noworocznych tradycjach w Afganistanie, spróbujecie przepysznych afgańskich dań, posłuchacie muzyki i zobaczycie tradycyjne stroje.
Wydarzenie rozpocznie się o godzinie 17:00 i potrwa do 20:00. Link do rejestracji na wydarzenie.
Wszystkim świętującym Nouruz życzymy radości, siły i wolności. Oby w Afganistanie i Iranie nastała prawdziwa wiosna.
Źródła: Middle East Eye, UN Press, Przekrój, Polskie Radio.
