Zwykle, kiedy słyszymy śpiewną inkantację w języku arabskim, przychodzi nam na myśl muezin wzywający na modlitwę czy uroczyste nabożeństwo ramadanowe. Skojarzenie to przychodzi za sprawą makam – charakterystycznej dla muzyki arabskiej skali wykorzystującej ćwierćtony i odpowiednią modulację. W tak niezwykły dla europejskiego ucha sposób śpiewają nie tylko muzułmanie, ale i chrześcijanie obrządku wschodniego, jak chór Katedry św. Eliasza Prawosławnego Patriarchatu Antiocheńskiego w Ottawie.
Chrześcijanie śpiewający po arabsku
Skąd wzięli się w Kanadzie chrześcijanie śpiewający po arabsku? Ta historia sięga czasów biblijnych, kiedy to Antiochia Syryjska stała się drugim po Jerozolimie ośrodkiem rozwoju chrześcijaństwa. Tam też po raz pierwszy wyznawców Jezusa Chrystusa nazwano chrześcijanami. Po soborze nicejskim w 325 r. n.e. Antiochia została jednym z pięciu patriarchatów, czyli ośrodków władzy kościelnej, a od 1268 roku siedzibą Patriarchatu Antiocheńskiego jest Damaszek. Wedle własnych szacunków Kościoła, liczba jego wiernych w Azji Południowo-Zachodniej wynosi dziś około 1 250 000.
Ponaddwukrotnie więcej chrześcijan tego obrządku mieszka dziś na terenie obu Ameryk. Migracje w tym kierunku rozpoczęły się na początku XX wieku, jednak ich kulminacja przypadła na lata 70. i późniejsze, po zamachu stanu w Syrii i wybuchu wojny domowej w Libanie.
Sytuacja w tych krajach stanowiła bezpośrednie zagrożenie dla tamtejszych chrześcijan, którzy zdecydowali się na ucieczkę. Jednym z państw, które udzieliło schronienia uchodźcom, była Kanada. Początkowo niewielki kościół św. Eliasza w Ottawie rozrósł się dziś do rozmiarów katedry, sprawującej opiekę duchową nad ponad tysiącem rodzin.
Boże Narodzenie 7 stycznia
W katedrze działa chór kontynuujący tradycję muzyki liturgicznej w języku arabskim. Chórowi przewodzi Nader Hadżdżar, który występuje również jako solista. Choć wierni Patriarchatu Antiocheńskiego, podobnie jak inni wierni prawosławni, będą obchodzić Boże Narodzenie zgodnie z kalendarzem juliańskim 7 stycznia, to już dziś zapraszamy do wysłuchania liturgii Paramon of the Nativity, czyli Wigilii Bożego Narodzenia – oczywiście w wykonaniu chóru Katedry św. Eliasza Prawosławnego Patriarchatu Antiocheńskiego w Ottawie.
*
Artykuł ukazuje się w ramach cyklu, w którym przybliżamy muzykę z różnych kręgów kulturowych. Zwracamy uwagę na jej konteksty i postaci z nią związane. Pomysłodawcą serii i autorem wpisu jest Michał Misiarczyk.
Michał Misiarczyk – z wykształcenia socjolog, zawodowo związany z językiem niemieckim. Zafascynowany kulturową różnorodnością świata, w szczególności muzyką i językami. Wolontariusz w dziale medialnym Salam Lab.
Źródła: St Elias Cathedral, Greek Orthodox Patriarchate of Antioch and All the East, Antiochian Orthodox Christian Archdiocese of North America.