Żydówka. Stworzona przez samą siebie


„Pochwalony Ty, Wiekuisty Boże nasz, Królu Wszechświata, który nie stworzyłeś mnie kobietą”. Tymi słowami ortodoksyjni Żydzi modlą się co rano. Ta kobieta ze społeczności chasydzkiej pokazuje, że Żydówka może stworzyć się sama.

Wypełnić pustkę po stracie

Shira Mendelman, osiemnastolatka z Tel Awiwu, cieszy się na zbliżające się małżeństwo z ukochanym chłopakiem, kiedy w rodzinie dochodzi do tragedii. Jej starsza siostra, Esther, umiera podczas porodu, zostawiając swojego męża Yochaya z nowonarodzonym synem. Społeczność chasydzka, w której żyją Shira i Yochay, opłakuje śmierć Esther i szuka dobrego dla wszystkich rozwiązania tej trudnej sytuacji. 

Ich ból, pustkę po stracie, wypełniają dźwięki śpiewanego a capella Psalmu 137. „Jeruzalem, jeśli zapomnę o tobie, niech uschnie moja prawica! Niech język mi przyschnie do podniebienia, jeśli nie będę pamiętał o tobie, jeśli nie postawię Jeruzalem ponad największą moją radość”. Poruszająca melodia psalmu towarzyszy społeczności podczas najważniejszych ceremonii: zaślubin, obrzezania i pogrzebu.

„Eim Eshkachech”, motyw przewodni z filmu „Wypełnić pustkę” (2012).

(S)twórczyni

Historię Shiry opowiada film „Wypełnić pustkę” (2012) w reżyserii Ramy Burshtein. Rama urodzona w rodzinie świeckich Żydów w Nowym Jorku, jeszcze jako niemowlę znalazła się w Tel Awiwie. Tam ukończyła szkołę filmową Sama Spiegela. Burshtein, jako Żydówka „stworzyła się sama”: urodziła się w świeckiej rodzinie żydowskiej i po szkole przeszła na ortodoksyjny judaizm.

Swoje wykształcenie wykorzystała reżyserując wiele filmów kierowanych wyłącznie do społeczności chasydzkich kobiet, pozbawionych dostępu do świeckiego kina i telewizji. W tym celu założyła ortodoksyjny kolektyw producentek filmowych. „Wypełnić pustkę” stało się pierwszym pełnometrażowym filmem wyreżyserowanym przez ortodoksyjną Żydówkę i skierowanym do szerokiej dystrybucji. Obraz doczekał się licznych wyróżnień w kraju i za granicą, między innymi nagrody dla najlepszej aktorki na weneckim biennale.

Myśleliście, że bitwa na głosy to wymysł Zachodu? W północnych Indiach i Pakistanie organizowano muzyczne potyczki, zanim to było modne. Czytaj cykl muzyczny Salam Lab >>>

O sukcesie i sile filmu stanowi jego autentyczność. Narysowanie tak szczerego i intymnego portretu społeczności możliwe było tylko dzięki głosowi z samego jej środka. Sam proces powstawania „Wypełnić pustkę” trwał piętnaście lat od momentu, gdy Rama Burshtein usłyszała podobną historię na jednym z wesel. Krytycy podkreślają uniwersalność tej opowieści, porównując ją do twórczości Jane Austen, gdzie bohaterki poszukują swojego miejsca w świecie sztywnych zasad, jednak nie próbują się od nich uciec. Sama Burshtein podkreśla, że choć w świecie ortodoksyjnego judaizmu małżeństwa są aranżowane, to zawsze uwzględnia się zdanie obydwu stron, a jej film ma ambicję pokazania siły chasydzkich kobiet szerszej publiczności.

Artykuł ukazuje się w ramach cyklu, w którym przybliżamy muzykę z różnych kręgów kulturowych, opisując jej konteksty i postaci z nią związane. Pomysłodawcą serii jest Michał Misiarczyk.

Michał Misiarczyk – z wykształcenia socjolog, zawodowo związany z językiem niemieckim. Zafascynowany kulturową różnorodnością świata, w szczególności muzyką i językami. Wolontariusz w dziale medialnym Salam Lab.

Źródła: Magdalena Rzadkowolska, Kobieta żydowska, kobieta czytająca, „Napis” XI (2005).



Najnowsze publikacje