Arizona będzie wykonywać karę śmierci jak w Auschwitz?

Amerykański stan Arizona remontuje swoją komorę gazową, aby przygotować się do nadchodzących egzekucji więźniów skazanych na karę śmierci. Według dokumentów, w których posiadanie weszli dziennikarze Guardiana, władze Arizony wydały parę tysięcy dolarów na składniki do produkcji gazu cyjankowego. Tego samego, którego używano w Auschwitz

Arizona chce zabijać bardziej “humanitarnie”. Ale nie zawsze się to udaje

Skąd nowe rozwiązania w związku z karą śmierci w Arizonie? W ciągu ostatnich kilku miesięcy Stany Zjednoczone zintensyfikowały wysiłki, aby ponownie uruchomić swój głęboko wadliwy system egzekucji skazańców.

Pod względem wykonywania wyroków śmierci w USA 2020 rok był szczególny.Odnotowano wówczas najmniejszą liczbę egzekucji od 37 lat. W samej Arizonie wykonywanie egzekucji zatrzymało się na 7 lat po – eufemistycznie rzecz ujmując – spartaczonym śmiertelnym zastrzyku Josepha Wooda w 2014 roku [2].

Amerykanie często powtarzają, że zastrzyk to “najbardziej humanitarna” metoda pozbawienia kogoś życia. To oczywiście nieprawda, ponieważ, jak każda inna, kończy życie skazanego w fizycznym cierpieniu (nie wspominając o psychicznym). Sytuacja wygląda jeszcze gorzej, kiedy personel nie potrafi odpowiednio wykonywać swojej pracy [3]. Tak stało się, między innymi, właśnie w 2014 roku w stanie Arizona.

„Dzienniki wykonania egzekucji opublikowane dzisiaj przez Departament Więziennictwa w Arizonie pokazują, że eksperymentalny protokół leku nie zadziałał zgodnie z obietnicą” – powiedział Dale Baich, jeden z prawników Josepha Wooda. „Zamiast jednej dawki wymaganej zgodnie z protokołem, ADC wstrzyknął 15 oddzielnych dawek kombinacji leków, co spowodowało najdłuższe wykonanie egzekucji w najświeższej pamięci” – dodaje [4].

Władzom Arizony zależy, aby „poprawić” jakość egzekucji. Oprócz tysięcy dolarów wydanych na gaz cyjankowy, stan zakupił też granulki wodorotlenku sodu i kwas siarkowy, które mają służyć do produkcji zabójczego gazu. Z kolei wspomniana komora gazowa została zbudowana w 1949 roku i pozostawała nieużywana od 22 lat. W związku z obecną sytuacją planowano ją jednak „odkurzyć” [5].

Pluton, krzesło czy zastrzyk?

W tym roku Wirginia została pierwszym południowym stanem USA, w którym zakazano orzekania kary śmierci. To kolejny, już 23 stan, w którym kara śmierci słusznie przeszła do historii. Jednakże w ponad połowie, bo w 27 stanach, pozostaje legalna [6].

Chciał lepszego życia dla swojego syna. Został oskarżony o jego śmierć. Poznaj historię afgańskiego migranta w Grecji >>>

Karę śmierci może orzec zarówno konkretny stan, jak i władze federalne. W 2020 roku rząd federalny po raz pierwszy przeprowadził więcej egzekucji niż wszystkie stany razem wzięte [7]. W lipcu zeszłego roku Stany Zjednoczone przeprowadziły pierwszą od 17 lat egzekucję federalną. Od tego czasu administracja Donalda Trumpa wykonała 13 egzekucji więźniów – ponad trzy razy więcej niż rząd federalny w ciągu ostatnich sześciu dekad [8].

Zastrzyk śmierci jest podstawową metodą egzekucji we wszystkich stanach, w których istnieje możliwość orzeczenia tego rodzaju kary. W 16 stanach są jednak dostępne inne możliwości. Najczęściej stosowaną metodą wtórną jest porażenie prądem, a kolejna to śmiertelny gaz. W New Hampshire i Waszyngtonie to powieszenie jest metodą drugorzędną [9]. Piąta z metod to pluton egzekucyjny – jest dostępny w Utah oraz, od maja tego roku, w Karolinie Południowej [10].

Śmierć się nie opłaca

Około 41% więźniów federalnych z celi śmierci to osoby czarnoskóre, mimo iż stanowią zaledwie 13% populacji USA [11]. Według Centrum Informacji o Karach Śmierci od 1973 r. uniewinniono ponad 170 osób niesłusznie skazanych i skazanych na śmierć w USA. Wielu niewinnych nie stać jednak na tego typu apelacje [12].

Więcej Amerykanów i Amerykanek popiera niż sprzeciwia się karze śmierci. 60% dorosłych Amerykanów opowiada się za karą śmierci dla osób, które popełniły morderstwo, w tym 27% zdecydowanie ją popiera. Według najnowszego sondażu Pew Research Center około czterech na dziesięciu obywateli USA (39%) sprzeciwia się karze śmierci, przy czym 15% jest zdecydowanie przeciwnych. Co ciekawe, aż 78% zauważa, że istnieje ryzyko skazania na śmierć niewinnej osoby [13].

Prowadzone na przestrzeni lat badania obalają mit mówiący o tym, że kara śmierci finansowo “opłaca się” bardziej, aniżeli dożywocie. Kara śmierci (na etapie procesowym i wykonania) jest co najmniej o parę milionów bardziej kosztowna, niż dożywotnie pozbawienie wolności. Dowodzą tego chociażby wyliczenia Florydy, Karoliny Północnej czy Teksasu [14].

Joe Biden w trakcie kampanii zapowiedział, że będzie pracował nad zakończeniem federalnych egzekucji. Nie określił jednak, jak i kiedy miałoby do tego dojść [15].

Nie tylko Stany

Amnesty International odnotowała w 2020 roku. 483 egzekucje w 18 krajach, co stanowi spadek o 26% względem 2019 roku. To najniższa liczba egzekucji, jaką organizacja odnotowała w ciągu ostatniej dekady. Najbardziej nagłaśniane egzekucje miały miejsce w Chinach, Iranie, Egipcie, Iraku i Arabii Saudyjskiej – w tej kolejności [16].

Ten narkotyk sprawia, że Syria staje się narko-państwem. Czym jest Captagon? >>>

Stany Zjednoczone nie są jednak tym państwem, które wykonuje najwięcej egzekucji. To niechlubne miano bezapelacyjnie przypada Chinom. Warto jednak zaznaczyć, że prawdziwy zakres stosowania kary śmierci w Chinach nie jest znany, ponieważ to dane sklasyfikowane jako tajemnica państwowa. Wspomniana globalna liczba co najmniej 483 nie obejmuje tysięcy egzekucji, które najprawdopodobniej miały miejsce w Chinach [17].

Nie licząc Chin, 88% wszystkich odnotowanych egzekucji miało miejsce tylko w czterech krajach – Iranie, Egipcie, Iraku i Arabii Saudyjskiej [18].

Kara śmierci następstwem kultury przemocy, a nie jej rozwiązaniem

Istnieje wiele powodów, dla których kara śmierci powinna zostać bezwzględnie zakazana. Po pierwsze, to nieludzkie i niehumanitarne. Potwierdza to międzynarodowe prawo humanitarne, przede wszystkim międzynarodowy traktat dotyczący praw człowieka – Konwencja przeciwko torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, która ma na celu zapobieganie działaniom uważanym za nieludzkie [19].

Po drugie, kara śmierci w sposób nieproporcjonalny dotyczy niektórych grup społecznych. Badania dowodzą, że większość osadzonych w celach śmierci stanowią osoby chore psychicznie, kolorowe i biedne. Według danych Mental Health America w Stanach Zjednoczonych od 5 do 10% więźniów skazanych na karę śmierci cierpi na poważną chorobę psychiczną [20].

Po trzecie, kara śmierci często służy jako narzędzie kontroli, a nie sprawiedliwości. Stosując karę śmierci w tak arbitralny sposób, władze ustalają własne definicje tego, co jest „nie do zaakceptowania” w społeczeństwie, a co jest odpowiednią karą. To sposób na zastraszenie obywateli i jawne naruszanie praw człowieka [21].

Po czwarte, nie można jej cofnąć, jeśli na światło dzienne wyjdą nowe dowody. Kara śmierci to kara ostateczna. Nawet jeżeli skazany nie jest do końca niewinny, głębsze przyjrzenie się sprawie może ujawnić dyskryminację, nieodpowiednią reprezentację i inne kwestie, które dowodzą, że proces nie był sprawiedliwy. W społeczeństwie, w którym system prawny nie może polegać na sprawiedliwości, kara śmierci jest zbyt poważną karą [22].

Po piąte, stosowanie kary śmierci nie doprowadziło i nie doprowadzi do zmniejszenia przestępczości. Wielu może sądzić, że chociaż kara śmierci nie jest idealna, to warto ją stosować, jeśli zniechęci potencjalnych przestępców. Jednak badania pokazują, że kara śmierci nie odstrasza społeczeństwa i nie wpływa na redukcję przestępczości [23].

Zadajmy sobie więc kluczowe pytanie. Jeśli kara śmierci jest nie tylko nieludzka, dyskryminująca i arbitralna, ale często pociąga za sobą niewinne życie i nawet nie zapobiega przestępstwom – dlaczego miałaby nadal istnieć?

Anna Słania – ekspertka ds. bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, publicystka. Zainteresowana zagadnieniami współczesnych konfliktów zbrojnych, terroryzmu oraz humanitaryzmu w stosunkach międzynarodowych. Pracuje w nurcie dziennikarstwa pokoju. Możesz śledzić Annę w mediach społecznościowych: na Instagramie: @annaslania oraz na Facebooku: anna.slania4. Pracowała w Salam Lab do grudnia 2021 roku.

Źródła

[1, 5] The Guardian, Ed Pilkington, Arizona ‘refurbishes’ its gas chamber to prepare for executions, documents reveal,

[2, 4] The Guardian, Tom Dart, Arizona inmate Joseph Wood was injected 15 times with execution drugs,

[3] Linda Polman, Laleczki skazańców, Wydawnictwo Czarne. Jeśli interesuje Was, w jaki sposób wygląda życie (i śmierć) osób skazanych na karę śmierci, koniecznie sięgnijcie po ten reportaż. Mity na temat rzekomego humanitaryzmu metod egzekucji w przystępny sposób obalał również John Oliver w Last Week Tonight .

[6] The New York Times, Hailey Fuchs, Virginia Becomes First Southern State to Abolish the Death Penalty,

[7] The Guardian, Trump, the death penalty and its links with America’s racist history,

[8] Death Penalty Information Center, The Death Penalty in 2020: Year End Report,

[9] The Independent, James Crump, Death penalty in US: Which states still have it and how common is lethal injection?,

[10, 12] The Guardian, Coral Murphy Marcos, South Carolina: new law makes inmates choose firing squad or electric chair,

[11] NAACP Legal Defense and Educational Fund, Report: Death Row U.S.A,

[13] Pew Research Center: Most Americans Favor the Death Penalty Despite Concerns About Its Administration,

[14] Death Penalty Information Center, Facts about the Death Penalty,

[15] Strona prezydenta Bidena, na której znaleźć można m.in. jego obietnice wyborcze .

[16] Amnesty International, Death penalty in 2020: Facts and figures,

[17] Al Jazeera, China, Middle East dominate 2020 list of top executioners: Report,

[18] Amnesty international, Global Report: Death Sentences and Executions 2020,